Gmina Trawniki leży w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, na obszarze 84,16 km2, co stanowi 17,95% powierzchni powiatu.
Jej położenie geograficzne to: 23001’E 51008’N, w strefie granicznej dwóch regionów pierwszego rzędu: Wyżyny Lubelskiej i Polesia Wołyńskiego u ujścia rzek Marianki i Giełczwi do Wieprza. Granica między tymi regionami przebiega w obszarze Gminy lewym zboczem doliny rzeki Wieprz. Północno- zachodnia część Gminy należy do Wyniosłosci Giełczewskiej oraz do Równiny Łuszczowskiej, południowo-wschodnia natomiast, do Obniżenia Dorohuckiego.
Teren Gminy Trawniki graniczy od zachodu z gminą Piaski, od północy z gminą Milejów, od południa z gminami Fajsławice oraz Łopiennik Górny, a od wschodu z gminami Rejowiec Fabryczny i Siedliszcze.
Gmina Trawniki położona jest w malowniczych dolinach rzek Wieprz i Giełczew oraz rzeki Wieprz i kanału Wieprz- Krzna, których bogate walory przyrodnicze i urozmaicone tereny usytuowane w granicach Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego oraz bliska odległość od miejskich aglomeracji stanowią doskonałe warunki do rozwoju rekreacji i
turystyki.
Z uwagi na cenne walory przyrodnicze, krajobrazowe i ekologiczne gmina objęta jest ustanowioną „ Strefą Ochrony Ekologicznej Doliny Wieprza”. Przez jej teren przebiega część trasy rowerowej promującej Międzynarodowy Rezerwat Biosfery- Polesie Zachodnie. Warta podkreślenia jest także duża populacja bociana białego, zwłaszcza w Gminie Trawniki. Polska jest najbogatszym miejscem występowania tego ptaka w Europie, w wielu innych krajach stanowiącego już wielką rzadkość.
Na terenie naszej gminy wykształciło się wiele zespołów roślin wodnych, szuwarowych i łąkowych. Stanowią one około 45 ha powierzchni Gminy a w ich skład wchodzi kilkanaście rzadkich i chronionych gatunków roślin.
Można tu spotkać szereg gatunków roślin, w tym rośliny wodne: salwinia pływająca, rzęsa garbata, grążel żółty, grzebienie białe, okrężnica bagienna, również rośliny łąkowe: kosaciec syberyjski, czosnek kątowy, storczyk szerokolistny, także rośliny kserotomiczne: miłek wiosenny, zawilec wielokwiatowy: miłek wiosenny, zawilec wielokwiatowy, macierzanka Marschalla, ożanka właściwa oraz rośliny leśne: paprotka zwyczajna, lilia złoto głów, a także relikt z epoki polodowcowej- brzoza niska.
Świat zwierząt reprezentuje tu wiele gatunków ptaków: dziwonia, rycyk, bodziec krwawo dzioby, zimorodek, rybitwa czarna, błotniak stawowy, pustułka oraz duża populacja bociana białego. Wśród ssaków na uwagę zasługują bobry i kilka gatunków nietoperzy.
Stwierdzono tu występowanie 17 gatunków ważek (w tym dwóch gatunków rzadkich), 124 gatunków chrząszczy ( w tym jednego gatunku nigdy w Polsce wcześniej nie notowanego), 8 gatunków płazów, 4 gatunki gadów ( w tym żółw błotny) i 55 gatunków ptaków (w tym derkacz, podróżniczek).
Dogodne warunki siedliskowe rzadkiej flory i fauny stanowi obszar łąk, , zarośli, zabagnień, meandrów i starorzeczy oraz stawów położonych w dolinie rzeki Giełczew pomiędzy Biskupicami i Pełczynem, a kręty charakter koryta rzeki Giełczew stwarza ciekawy efekt krajobrazowy.
Na terenie Gminy występują obszary gleb silnie wyczerpanych ze składników mineralnych, związane jest to z ubytkiem fosforu, potasu przyswajalnego i magnezu. Jakość wód powierzchniowych podlega badaniom w sieci monitoringu krajowego.
Nadwieprzański Park Krajobrazowy
Około 150 ha terenu Gminy Trawniki zajmuje Nadwieprzański Park Krajobrazowy, co stanowi 3-4 % powierzchni parku oraz 1,8 % powierzchni Gminy. Jest to niewielki fragment jej północnej części (zachodni kraniec Lasu Siostrzytowskiego). Północna i wschodnia granica parku pokrywa się z granicą miedzy Gminami Trawniki, Milejów i Siedliszcze, a południowa i zachodnia granica biegnie podnóżem krawędzi doliny Wieprza. Otulina Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego zajmuje fragment północno- wschodni terenu Gminy. Na szczególną uwagę zasługuje rezerwat przyrody „Uroczysko Jezioro”’ które leży w obniżeniach śródwydmowych na północny wschód od miejscowości Dorohucza.
Strefy prawnie chronione na terenie Gminy Trawniki:
1. Nadwieprzański Park Krajobrazowy wraz z otuliną.
2. Florystyczny rezerwat przyrody „Uroczysko Jezioro”.
3. Użytki ekologiczne np. Łąki Kępki w Dorohuczy.
4. Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe: „Meandry Giełczwi”’ „Dęby w Kolonii
Struża”.
5. Lasy ochronne- wodochronne.
Projektowany zespół przyrodniczo-krajobrazowy Meandry Giełczwi w Biskupicach.
Tę formę ochrony ustanawia się dla zachowania naturalnego krajobrazu. Niewątpliwie to kryterium spełnia odcinek ujścia Giełczwi. Rzeka wytworzyła dziesiątki zakoli i meandrów, przez co jest niesłychanie "pokręcona". W dolinie znajdują się płytkie obniżenia, które z czasem zarastają i ulegają przekształceniu w bagna. Znaczne powierzchnie zajmują podmokłe łąki. Istniejąca mozaika siedlisk przyrodniczych powoduje, że obszar ten stanowi dogodne miejsce do bytowania wielu gatunków zwierząt. Szczególnym bogactwem odznacza się świat trzmieli i motyli. Doskonałe warunki znajdują tutaj ptaki.
KLIMAT
Typ pogody uwarunkowany jest przez masy powietrza: ok. 60% mas polarnych morskich i 30% polarnych kontynentalnych. Powietrze polarnomorski przynosi w lecie ochłodzenie zaś w zimie ocieplenie, natomiast powietrze kontynentalne w lecie niesie upały, a w zimie spadki temperatur. Wiatr ma tu najczęściej kierunek zachodni.
Mapa Gminy Trawniki
